1. Veiligheid
Moderne kerncentrales worden vaak veilig genoemd. In vergelijking met fossiele energie veroorzaakt kernenergie inderdaad weinig dodelijke slachtoffers. Voor de ramp in Tsjernobyl lopen de schattingen enorm uiteen, maar het Internationaal Atoomagentschap noemt 4000 slachtoffers aannemelijk.
Toch zijn er regelmatig incidenten rond veiligheid. Die worden ingedeeld volgens de INES-schaal die loopt van 0 tot 7. Er zijn nu 177 centrales in bedrijf met in totaal 438 kernen. We kennen 7 incidenten op INES-schaal 5 of hoger waarvan 2 op schaal 7 (Tsjernobyl en Fukushima). Er hebben tenminste 5 meltdowns van kernen plaatsgevonden, dat wil zeggen dat het splijtingsmateriaal uit de omhulling is gelekt. Dat is ruim 1%. We zouden in het vliegverkeer nooit accepteren dat 1% van alle vliegtuigen neerstort!
De reactie van de industrie is steeds weer dat de nieuwe generatie wél veilig is. Maar zoals Fukushima laat zien, kan nooit worden uitgesloten dat er een situatie ontstaat waar niet op was gerekend. Ook zijn er risico's door oorlog of terroristisch geweld, zoals Oekraïne laat zien.
Zelfs al is de kans heel klein, het effect is al snel heel groot. Dat maakt het risico (= kans x effect) alsnog groot.
2. Afval
Bij kernenergie komen twee soorten afval vrij: hoogradioactief afval en middel-/laagradioactief afval. Hoogradioactief afval wordt honderd jaar opgeslagen bij COVRA in Zeeland. Afname van de radioactiviteit tot veilig geachte niveaus kan honderdduizenden jaren duren. Het afval zal daarna dus in een eindberging geplaatst moeten worden. De gedachte is hier kleilagen, oude mijnen of boorgaten voor te gebruiken. De aanname is dat dit ook honderdduizend jaar veilig blijft. Ook hierbij kunnen situaties ontstaan waar niet op gerekend is en waarvan we de gevolgen niet kunnen overzien.
Er komt ook middel- en laagradioactief afval vrij. Die hoeveelheid is nu nog beperkt, maar we beginnen pas in 2047 met de eerste ontmanteling (Dodewaard). De kleine modulaire reactoren (SMR’s) leveren verhoudingsgewijs zelfs meer middel- & laagradioactief afval op.
3. Stroomprijs
De kostprijs van stroom uit nieuwe kerncentrales komt op circa €120,-/MWh. Hierin zijn geen kosten als gevolg van incidenten (Fukushima: 500 miljard) meegenomen. Soms lees je over een kostprijs van zo'n € 50,-/MWh. Dat is gebaseerd op de prijs van atoomstroom uit Frankrijk. Deze centrales zijn echter economisch afgeschreven en hebben voor tientallen miljarden aan achterstallig onderhoud. Verder zijn hierin de kosten voor afvalverwerking en sloop na einde levensduur niet volledig meegeteld.
Kleine kernreactoren zullen niet goedkoper worden. NuScale, een in de VS gevestigd bedrijf dat SMR-centrales wil gaan leveren, komt uit op vergelijkbare prijzen.
De prijs voor stroom van wind-op-land of zonnepanelen komt op ongeveer € 60,-/MWh. Waterkracht is nog veel goedkoper. Zelfs met kosten voor opslag (batterij, hydrolysers of anders) is duurzame opwek dus goedkoper. Daarbij komt dat de prijzen zich nog ontwikkelen: kernenergie wordt steeds duurder, wind en zon worden steeds goedkoper.
4. De energiemix
Stroom uit zon en in mindere mate wind is niet continu beschikbaar. Een beperkt aantal uren zal daarom in stroom uit andere bronnen moeten worden voorzien. Dat kan door op zeer grote geografische schaal stroom uit te wisselen, door opslag of door inzet van andere bronnen. Omdat die inzet nodig is voor een beperkt aantal uren op jaarbasis is het van belang dat andere bronnen flexibel, snel inzetbaar en weinig kapitaalintensief zijn. Kerncentrales zijn dat niet. Je bouwt geen dure kerncentrale om die maar 2000 uur per jaar aan te zetten. Kernenergie is ook niet geschikt om het net te stabiliseren (in- of uitschakelen binnen 30 seconden). Kernenergie is daarom geen goede 'backup'.
5. De lange termijn
De Minister voor Klimaat & Energie heeft verschillende scenario's voor de energievoorziening onderzocht. Hieruit blijkt dat dat kernenergie niet noodzakelijk is om een duurzaam energiesysteem te maken.
De scenario's zijn doorgerekend voor 2030 en 2050. Als we we nieuwe kerncentrales gaan bouwen, duurt het zo’n 15 jaar voordat deze klaar zijn en er wordt gerekend met een levensduur van 60 jaar. Deze zullen dus tot 2095 moeten functioneren. Het is niet mogelijk om zo ver vooruit te kijken. Als de trend in prijsdaling doorzet, kost stroom uit zonnepanelen of windmolens in 2095 nog geen euro per MWh. Misschien reiken de stroomnetten wel tot ver in Marokko of hebben hydrolysers een efficiency van meer dan 95%. Of misschien staat Zeeland wel regelmatig onder water… De kans is daarom groot dat we investeringen in kerncentrales versneld zullen moeten afschrijven.
6. Ruimte- en materiaalgebruik
Ruimte en materiaalgebruik van een kerncentrale is relatief laag ten opzichte van andere bronnen. Dat komt mede doordat de opwek sterk geconcentreerd is en een kerncentrale lang mee gaat.
Voor wat betreft de grondstoffen zien we dat dit wél een hoge belasting op duurzaamheid heeft. Uraniummijnen zijn groot en vervuilend. Bovendien is het proces om de erts te bewerken verre van milieuvriendelijk.
Kernenergie in Limburg?
Provincie Limburg is een alliantie gestart die verder onderzoek gaat doen en kennisdeling gaat faciliteren rond kleine kerncentrales. GroenLinks ziet voldoende redenen om geen kernenergie te willen. En zelfs als je de veiligheid en het afval geen probleem vindt: GroenLinks Limburg is ervan overtuigd dat kernenergie alleen al om financiële redenen niet thuis hoort in de energiemix van de (verre) toekomst. De overgang naar een duurzame energievoorziening wordt elke dag urgenter en er zijn op dit moment voldoende duurzamere alternatieven beschikbaar.
GroenLinks pleit er daarom voor om die kansen zo snel mogelijk met beide handen te grijpen en vast te houden aan een echt duurzame energievoorziening.
bronnen:
https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_civilian_nuclear_accidents
https://www-pub.iaea.org/MTCD/Publications/PDF/TE-1934_web.pdf
https://www.lazard.com/research-insights/2023-levelized-cost-of-energyp…
https://ieefa.org/resources/eye-popping-new-cost-estimates-released-nus…
https://www.eerstekamer.nl/overig/20221216/scenariostudie_kernenergie/m…
https://www.iaea.org/newscenter/news/modern-uranium-mining
https://www.limburg.nl/onderwerpen/energie-duurzaamheid/kernenergie/