Voorzitter, het wordt een lange dag dus laat ik beginnen met een verhaal. ik neem u mee naar oudejaarsavond 2049, naar Ayşe die dat viert met familie en vrienden.
En Ayşe is trots.
Trots op haar bedrijf dat inmiddels de grootste werkgever is in Limburg. Haar bedrijf past Kunstmatige Intelligentie toe in de gezondheidszorg. Voor vroege diagnostiek, gepersonaliseerde medicatie en het terugdringen van administratieve rompslomp.
En ze is trots op haar kinderen.
Haar oudste dochter werkt als monteur in het bedrijf dat verticale teeltsystemen installeert in de distributiehallen die soms al 10 jaar leeg staan. Omdat de race naar de bodem onhoudbaar bleek. En omdat spullen, dankzij Europese regels, langer meegaan en gerepareerd kunnen worden.
Ayşe’s jongste dochter loopt stage bij Chemelot om de laatste soorten PVC geschikt te maken voor hergebruik. Hard nodig want in 2050 mag nieuwe kunststof alleen nog in medische toepassingen worden gebruikt. Kunststof wordt volledig van recyclaat of groene koolstof gemaakt. De explosie van microplastics in de jaren dertig is daardoor een halt toegeroepen.
Daarna gaat ze aan het werk bij Chemelot Sanitation. Het saneren van de Mauritsdeponie is bijna klaar maar aan de katalysatorberging hebben ze nog een flinke klus.
Ayşe’s zoon heeft zijn opleiding ouderenzorg bijna afgerond. Werk zat. Ouderen blijven tien jaar langer gezond dan begin van de eeuw maar de grijze druk blijft. Gelukkig zijn de verschillen naar opleiding en sociaal-economische status verdwenen, dankzij stevig inzetten op publieke gezondheidszorg en voorlichting. Milieuvervuiling is sterk teruggedrongen waardoor mensen veel minder zeer zorgwekkende stoffen in hun lichaam hebben. Alleen de Parkinson pandemie is nog niet voorbij.
Trots is Ayşe ook op de verbouwde boerderij die nu voldoet aan de wettelijke verplichting tot energiepositief bouwen. Met kangoeroewoning voor haar ouders en aanbouw voor haar oudste zoon. Drie generaties op één perceel. De bijgebouwen worden gebruikt door buurman Geert, die de teelt van de vezelgewassen voor z'n rekening neemt.
Eerlijke prijzen, meer kennis van gezonde voeding, de snelle groei van kweekvlees en een nieuwe zoönose hebben de agrarische sector ingrijpend veranderd. De veestapel is fors gekrompen - maar wel dierwaardig. Teelt van groenten en fruit is óf volledig biologisch óf hightech. De resterende landbouwgrond wordt ingezet voor teelt van vezelgewassen, met dubbelgebruik voor opwek van duurzame energie, of is teruggegeven aan de natuur.
Misschien is er nog tijd voor een wandeling door het natuurnetwerk. Gelukkig is de natuur veerkrachtig gebleken toen de verdroging ook dit deel van Limburg bereikte. Wat zou er zijn gebeurd als de temperatuurstijging boven de 2ºC was uitgekomen? Er is weer sprake van een goede biodiversiteit en grauwe gors, velduil en eikelmuis worden weer regelmatig gezien.
De ouders van Geert zijn ook gearriveerd. De autonome shuttle-bus rijdt nu ook door haar straat nadat de Provincie die heeft gekeurd. De andere aanwezigen zijn met het OV of een deelauto gearriveerd. Af en toe rijdt er nog wel eens een brandstofauto voorbij en dat merkt ze direct aan het lawaai en de geur.
Het hele gezelschap maakt zich op voor de traditionele lichtshow met drones om middernacht. Hoe was het ooit een goed idee om een enorme hoeveelheid luchtvervuiling en geluidsoverlast te produceren bij de jaarwisseling? Straks knallen alleen nog de kurken van de biologisch geteelde champagne van de wijnboerderij in het dorp.
Voorzitter, als we nu de juiste keuzes maken dan is mijn stip op de horizon heel goed mogelijk. Maken we die? Deels. Met circulariteit zetten we goede stappen, al zijn we er nog lang niet. We zien in dit beleidskader ook veel van hetzelfde en keuzes, of het gebrek aan keuzes, die niet passen in een duurzame economie. We vestigen onze hoop op de economische visie 2040 maar stellen voor het kader nu op 2 onderdelen, die inhaken op dit betoog, bij te sturen:
- de verdozing, die volgens GroenLinks niet past in een duurzame economie
- gezonde voeding, want een economisch kader moet ook aandacht besteden aan de vraagkant en de landbouwtransitie gaat niet slagen zonder een ander voedingspatroon
Dank voor uw aandacht.
Naast onze standpunten op limburg.groenlinks.nl heb ik de volgende referenties en inspiratiebronnen gebruikt:
https://www.beyond-growth-2023.eu/programme/
https://wisehorizons.world
https://www.mckinsey.com/industries/healthcare/our-insights/transforming-healthcare-with-ai
https://academic.oup.com/nutritionreviews/article/80/12/2288/6594763?
https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(23)01576-3
https://www.nature.com/articles/d41573-023-00118-5
https://www.tno.nl/nl/duurzaam/veilige-duurzame-leefomgeving/energie-gebouwde-omgeving/
https://www.bouwenwonen.net/artikel/Verduurzaming-bouwsector-mogelijk-door-milieuvriendelijke-bouwmaterialen/47369
https://www.nrc.nl/nieuws/2024/01/30/architect-floris-alkemade-nederland-beschikte-in-de-middeleeuwen-over-meer-woonvormen-dan-nu-a4188578
https://www.mantelzorg.nl/onderwerpen/wonen/kangoeroewoning/
https://circulairebouweconomie.nl/dossier/materialenpaspoort/
https://www.wur.nl/nl/Dossiers/dossier/Verticale-landbouw.htm
https://fieldlabverticalfarming.com
https://www.adviesraadmigratie.nl/publicaties/publicaties/2023/12/11/verkenning-arbeidsmigratie-oplossing-voor-economie-en-demografie
https://repair.eu/
https://www.greentech.nl/news/5-benefits-of-uv-c-disinfection-in-horticulture
https://www.wur.nl/nl/project/echte-en-eerlijke-prijs-voor-duurzame-producten.htm
https://jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen/fullarticle/2812392
https://mosameat.com/
https://www.rivm.nl/zoonosen
https://www.ecologischeautoriteit.nl/actueel/nieuws/ecologische-autoriteit-presenteert-advies-doen-wat
https://limburg.net/zelf-verwerken/kringlooptuinieren
https://www.nemokennislink.nl/publicaties/veehouderiij-kost-veel-meer-dan-het-oplevert/
https://www.vdlgroep.com/nl/5-werelden/mobility
https://www.crow.nl/thema-s/smart-mobility
https://transitieagendakunststoffen.nl/transitieteam/
https://brightsitecenter.nl/bto-download/
https://www.consumentenbond.nl/duurzamer-eten/microplastics
https://www.cbs.nl/nl-nl/visualisaties/dashboard-bevolking/leeftijd/ouderen
https://www.who.int/health-topics/environmental-health#tab=tab_1
https://youtu.be/3JKECIJDFXU
https://www.guinnessworldrecords.com/news/2020/10/3051-drones-create-spectacular-record-breaking-light-show-in-china
https://www.oiv.int/organic-viticulture-is-gaining-terrain
Credits afbeelding: Elena Mozhvilo