Voorzitter, 2020 wat een jaar. Ik twijfel er niet aan of elke partij zal hier vandaag over spreken en ook in dit betoog kunnen we er niet omheen. Heel benieuwd was ik dan ook hoe het college hierop in de begroting zou reageren.

Rolvast, koersvast en met versterkte slagkracht voor Limburg luidt de ondertitel van de memorie van toelichting.

De invulling van die woorden is afhankelijk van je visie. En zoals ik de begroting lees verstaat het huidige college onder rolvast vooral het initiatief bij anderen laten, onder koersvast het vasthouden aan de gekozen conservatieve visie en versterkte slagkracht betreft financiering van heilloze projecten die handen vol geld kosten waarmee ook andere dingen gedaan zouden kunnen worden.

 Voorzitter ik zou daar een ander motto tegenover willen stellen: Andere tijden, tijd voor verandering! Met dezelfde ondertitel als het college gebruikt alleen heeft deze ondertitel in dit geval een totaal andere invulling. Rolvast: in de zin van initiëren en stimuleren van vernieuwing in plaats van afwachten op initiatieven van anderen. Koersvast: een strategie en een visie uitzetten op basis van twee fundamentele invalshoeken: energietransitie en circulaire economie. Versterkte slagkracht: het creëren van nieuwe werkgelegenheid voor een stabiel en duurzaam Limburg.

 In mijn bijdrage zal ik op de verschillende onderdelen nader ingaan.

 Belangrijkste gegeven van 2020 is, en dat zal niemand ontkennen, een corona pandemie die ons hele leven op de kop zet. Tegelijkertijd gaat deze vergezeld met een klimaatcrisis zoals uit de stikstof discussie blijkt. 2020 zou je in de ogen van GroenLinks het jaar van de stilstand kunnen noemen. Ons hele maatschappelijke stelsel en economie kraken in hun voegen. Doorgaan op de ingeslagen weg leidt tot nog grotere problemen. Als corona ons één ding heeft duidelijk gemaakt is het dat we toe moeten naar een volstrekt andere samenleving.  Veel minder ik, veel meer wij, minder concurrentie, meer samenwerken. Ophouden met doorgeslagen liberalisering en marktwerking. Als we 2020 op ons in laten werken kun je bijna niet anders concluderen dat het tijd is voor verandering. Wat GL betreft een majeure verandering.

Voorzitter, na deze inleidende woorden zal het geen verrassing zijn dat GL teleurgesteld is in de aanpak van het college en het begrotingsvoorstel 2021. Het antwoord van het college op de pandemie en de crisis is stug volhouden binnen de financiële kaders en hooguit wat projecten naar voren halen. Geen fundamentele koerswijziging ten aanzien van energietransitie, nee we constateren doodleuk dat we de verplichte doelstellingen van bijvoorbeeld windenergie niet halen. En dan tot verbijstering van GL blijft het bij die constatering. Waarom zet het college hier niet extra op in?

 Voorzitter, GL heeft niet voor niets gekozen voor de term andere tijden, tijd voor verandering! Laat ik een voorbeeld geven. Uit de evaluatie cijfers blijkt dat MAA lang niet zoveel bijdraagt aan de Limburgse economie in termen van werkgelegenheid en bruto opbrengst dan voortdurend werd voorgesteld. De cijfers zijn naar beneden bijgesteld. Daar moet jaarlijks een enorme bak geld bij om als provinciebestuur een vliegveld in stand te houden dat commerciële partijen zo onaantrekkelijk vinden dat niemand bereid is of kansen ziet om de exploitatie voor zijn rekening te nemen.

Voorzitter, verandering betekent in dit geval MAA sluiten en vervangen door energiepark Baek. De noodzakelijk investeringen kunnen we via het LEF en de investeringsgelden voor het vliegveld inzetten om te komen tot een mega project waar we met name de omwonenden van willen laten profiteren. Na de jarenlange lasten nu de lusten.

Energiepark Baek biedt dan een kans. En GL durft het wel aan om een alternatief scenario ook te onderzoeken op de maatschappelijke impact. Niet alleen ten aanzien van werkgelegenheid maar ook de bijdrage aan het bruto regionaal product. En nog veel belangrijker: beperking van de overlast. In dit alternatieve scenario zou de provincie het voortouw moeten nemen om een coalitie te smeden tussen inwoners, milieupartijen, energieproducenten en omliggende bedrijven om tot een realisatie van dit voorstel te moeten komen. Dát bedoel ik ook met een andere betekenis van rolvast: initiator van nieuwe ontwikkelingen.

 Voorzitter, een tweede voorbeeld: de landbouw- en stikstofproblematiek. Ten aanzien van het landbouwbeleid in relatie tot stikstofproblematiek verstaat GL onder koersvast een veel steviger en forsere doelstelling om de stikstofproblematiek aan te pakken. Dat betekent ook discussies met boeren over bedrijfsbeëindiging of verplaatsing.

Voor het verder terugdringen van de stikstof dienen wij een motie in: intensivering aanpak stikstof.

Het college zet in op zo snel mogelijk weer de vaart erin krijgen, met name op economisch vlak, alles terug naar het oude. Ja, we moeten investeren in de economie, maar niet de oude vervuilende economie. En we moeten niet denken dat we met investeren in de economie klaar zijn en achterover kunnen leunen. Neen, we moeten daarnaast investeren in de natuur. Alleen als we ook een sterke robuuste natuur hebben kunnen wij als mens gezond leven.

Als corona ons iets duidelijk heeft gemaakt is het wel hoe essentieel natuur voor ons mensen is: het is een randvoorwaarde voor al die andere zaken.   

Voorzitter nog een aantal wat kleinere punten.

In de begroting vliegen de miljoenen je om de oren. Co financiering hier, investeringsfondsen openstellen daar. Dan is de versnelling van 1 miljoen ten behoeve van sociaal voor maatschappelijke participatie zeer mager. Waarom hier deze soberheid? Wij denken dan met name ook aan de dorpshuizen en buurtcentra. De impact van de corona crisis hakt er zwaar in terwijl deze voorzieningen ongelooflijk belangrijk zijn in sociaal opzicht. Daarvoor dienen wij een motie in om met name deze voorzieningen overeind te houden.  

Uit de tekst en de intro voor beleidsonderdeel wonen in Limburg spreekt een urgentie die we vervolgens in de prestatie indicatoren niet terug zien. Het maken van afspraken met 31 Limburgse gemeenten om de planvoorraad te herijken zou wat GL betreft niet in 31 december 2023 moeten zijn maar 31 december 2021.

Het streefcijfer bij wonen is 400 tot 500 woningen in 40 tot 50 projecten. Gl vindt dat dit minstens 1.000 woningen moeten zijn. Daarbij hoeven het niet altijd woningen te zijn maar zouden we meer moeten praten over woonplekken. Leegstaande kantoren zijn prima en snel om te bouwen tot woonvoorzieningen voor starters, nieuwkomers en tijdelijke arbeidskrachten.

Om de datum te vervroegen en het aantal woningen te verhogen dienen wij een amendement in. 

Duurzaamheid

Grote woorden over circulaire economie Limburg, Dit is een apart besluitvormingstraject. Uit de foto van circulair Limburg blijkt dat verschillende knelpunten de ontwikkeling van een circulaire economie in de weg staan. GL vindt het lastig dat we in het nieuwe beleidsplan 2.0 besluiten moeten nemen over financiën die van invloed zijn op de begroting. U kunt zich voorstellen dat de miljoenen voor VDL door GL liever geïnvesteerd worden in het wegwerken van de knelpunten en het versneld inzetten op circulaire economie. Die afweging kunnen wij echter niet maken, het enige wat we nu kunnen doen is de investering in het omgevingsplan en VDL on hold zetten. Dat lijkt mij gezien de situatie die zich daar ontwikkeld heeft de afgelopen maanden niet meer dan reëel. Ik neem aan dat het college het met mij eens is.

Voorzitter, tot slot dienen wij in elk geval nog de volgende motie in:

Terugdringen vogelsterfte door wieken windmolens