Op provinciaal niveau mogen de zeilen wat GroenLinks betreft stevig worden bijgezet. Al vóór de verkiezingen voor de Tweede Kamer van maart 2017 hebben de decentrale overheden gezamenlijk een investeringsagenda gepresenteerd wat betreft duurzame energie, klimaatadaptatie én circulaire economie. Volgens GroenLinks zou de provincie Limburg al deze provinciale beleidsmaatregelen ook moeten doorvoeren. Het Initiatiefvoorstel Naar een Duurzaam Limburg van Carla Brugman en mijzelf was hét instrument geweest om de aanzet naar beleid en uitvoering te maken. Of de moties inzake circulaire economie (M2390, verworpen). Wat wil het college hier nu concreet mee gaan doen? En hoe staan de andere partijen in dit parlement tegenover de maatregelen die de decentrale overheden ruim 1,5 jaar geleden hebben verkondigd?
Qua duurzame energie hebben wij net een anticlimax achter de rug. Immers gaan we qua windenergie voorlopig de landelijke doelstelling halen, maar van een fatsoenlijk beleidskader is nog geheel geen sprake. Onderschrijven we hier met een grote meerderheid de doelen en de noodzaak deze te realiseren? Ja? Dan stellen we deze vast en maken met mekaar fatsoenlijk beleid om deze te behalen en voeren dit vervolgens doelmatig uit. En uiteraard kun je discussie hebben over de weg er naartoe en of de rit wel goed verloopt. Maar zoals gezegd, de doelen liggen niet eens in beleid verankerd, laat staan de weg er naartoe of de uitvoering ervan.
GroenLinks is in 1989 niet voor niets ontstaan om een duurzaam en sociaal Nederland na te streven. Wij hebben er ons de afgelopen 30 jaar ook continu voor ingezet. En dat ging jaren geleden nog veel moeizamer dan nu. Maar het gaat nu nog steeds te moeizaam! ‘The time is now!’ Gedeputeerde Eric Geurts heeft hierover in zijn PvdA partijfilmpje van afgelopen week dan ook 100% gelijk. Samen met GroenLinks moet er een nieuwe, brede provinciale klimaatcoalitie komen. Deze coalitie moet verder kijken en reiken dan enkel de vier jaren tussen de verkiezingen voor Provinciale Staten in. Klimaat gaat voor alle overheden immers hét allerbelangrijkste onderwerp zijn de komende jaren dat ook heel veel invloed heeft op alle overige beleid en taken die zij hebben.
Voorzitter,
Ik stelde al aan het begin van mijn betoog dat mens en natuur de invloed ondervinden van het veranderende klimaat. Met name qua natuur heeft deze provincie deze Statenperiode niet gedaan wat landelijk in IPO-verband qua inspanningsverplichting was afgesproken. Het gaat hier dan om natuurrealisatie. Geen enkele euro extra is hieraan besteed. We hebben ongeveer de helft gedaan van wat de inspanningsverplichting ons voorschreef. Enkel met reguliere, bestaande middelen voor natuur. Dat terwijl wij wel kunnen vaststellen dat de natuur ook zijn impact heeft van het klimaat en de mens en natuur in harmonie met mekaar verbonden zijn. De motie ‘a bee or not a bee’ (M2322, aangenomen) van Carla Brugman of de motie ‘de redding van het insect’ (M2401, aangehouden) van mijzelf zijn opnieuw exemplarisch voor welke lotsbepaling wij allemaal ondergaan als we niet inzetten op klimaat én natuur! Immers is de mens voor de voedselvoorziening geheel afhankelijk van de natuur. De voedselketen in de natuur is al zodanig aangetast dat wetenschappers al tijden groot alarm slaan en waarschuwen voor onomkeerbare schade. Waar blijft bijvoorbeeld het Deltaplan Biodiversiteit waarvan Gedeputeerde Mackus ons eerder informeerde dat dit in september dit jaar gereed zou zijn? En moet er niet meer onderzoek worden gestimuleerd naar de breedte en diepte van deze problematiek? Wat is het college bereid hier extra in te doen?
Voorzitter,
Voor GroenLinks is het eveneens van belang dat we ons realiseren dat alles met alles verbonden is. Ook wat klimaat, duurzaamheid, natuur en dergelijke betreft. Dit houdt niet op bij onze landsgrens. Onze zuider- en oosterburen kunnen last hebben van ons en vice versa. Denk aan het plaatsen van windmolens langs de grens, vervuiling van de Maas voordat deze Nederland binnenstroomt, gammele kerncentrales waarvan wij in het fall-out gebied liggen, herrie veroorzakende AWACS-toestellen en inwoners die helemaal wanhopig worden van vliegverkeer dat van en naar Luik-Bierset gaat of van en naar Maastricht-Aachen Airport. Maar we hebben het ook al gehad over mogelijke heropening van zinkmijnen. Wij roepen zowel het college als Provinciale Staten op om hier een speerpunt van te maken in de grensoverschrijdende samenwerking en bespreking van dit soort onderwerpen regulier op de agenda’s te plaatsen. Maak dit structureel tot gespreksonderwerp. Dat kan in de EGTS Euregio Maas-Rijn of in de Euregio Rijn-Maas Noord. Maar mogelijk ook in andere verbanden. Is het college hiertoe bereid? En wat vinden de collega’s in dit parlement hiervan?
Voorzitter,
Ik noemde zojuist al even het speeldingetje dat we een luchthaven van nationaal belang noemen: Maastricht-Aachen Airport. Al bijna €50 miljoen zijn er de afgelopen paar jaar – sinds 2014 - verslonden door dit geldverkwistende project. Maar veel erger nog, we zijn met ons allen niet eens bewust en fatsoenlijk bezig welke klimaatschade vliegen aanricht. Ja, als GroenLinks zijn we eindelijk een beetje meer tevreden dat er een meetnet voor geluidsmetingen komt en we zijn ook oprecht tevreden met de initiatieven die het college ontplooit om de grondgebonden activiteiten CO2-neutraal te krijgen. Maar de echte bron van de grootste klimaatvervuiling zit natuurlijk gekoppeld aan de vliegtuigen zelf. Zeg maar de luchtgebonden activiteiten. Wanneer gaan we daar internationaal, landelijk dan wel provinciaal eens serieus het gesprek over aan? Op dit dossier lijkt opnieuw alleen het economische belang te prevaleren en de schade voor mens, natuur en klimaat ver ondergeschikt te zijn. Het moge genoegzaam bekend zijn dat GroenLinks als één van de zeer weinige partijen in dit parlement liever een andere route met deze luchthaven had bewandeld. En voor die €50 miljoen had je het werkgelegenheidseffect ook wel op een andere, duurzamere manier kunnen compenseren. Het laatste argument, de modaliteit luchtvaart voor de bereikbaarheid van Limburg, is uiteraard een lachertje als je ziet hoeveel luchthavens – en zelfs veel beter geoutilleerde luchthavens - er binnen een uur tot anderhalf uur reistijd van Maastricht-Aachen Airport liggen. En dan nog maar te bedenken hoeveel tientallen miljoenen euro’s deze provincie er de komende jaren weer wil inpompen. Alleen al het rehabiliteren van de start- en landingsplan – simpelweg het vernieuwen ervan – staat in de boeken voor 2020 voor circa €25 miljoen. Kunnen we dat geld niet veel doelmatiger besteden door het te investeren in openbaar vervoer, desnoods in asfalt voor wegverkeer?
Voorzitter,
Gekoppeld aan de discussie over Maastricht-Aachen Airport kun je ook de titel ‘Limburg logistieke hotspot’ ter discussie stellen. De distributiecentra, die als blokkendozen massaal en kolossaal uit de grond schieten, veroorzaken veel meer extra aan- en afvoerend verkeer wat opnieuw leidt tot verdere congestie van de Limburgse infrastructuur. En ja, projectgewijs doet de provincie hier het een en ander in, maar volgens GroenLinks is het tempo van de verkeersmaatregelen veel te langzaam als je dit vergelijkt met het tempo dat die distributiecentra zich ontpoppen. En zijn die distributiecentra eigenlijk wel een goed speerpunt van beleid? Is dit nu wel wat wij met ons allen in Limburg echt willen? Nog meer willen? Laat mij uitspreken dat GroenLinks de huidige ontwikkelingen niet ongedaan wil maken, maar wel nieuwe, toekomstige ontwikkelingen kritisch tegen het licht wil houden.
Dit houdt ook verband met de steeds krapper wordende arbeidsmarkt en het divers houden van vraag en aanbod. Limburg heeft een ongekend lage werkloosheid momenteel die stevig onder het landelijk gemiddelde ligt. Veel arbeidskrachten moeten al van buiten de provincie en zelfs van buiten Nederland gehaald worden. Wat kan de Sociale Agenda van Limburg 2025 nog doen om
de match tussen vraag en aanbod verder te optimaliseren, zodat de werkloosheidscijfers verder kunnen afnemen en bij aanhoudende vraag naar arbeidskrachten deze gewoon uit Limburg geput kunnen worden?
Voorzitter,
Dit stelt ons sowieso tot een veel wezenlijkere vraag hoe het met de Sociale Agenda van Limburg 2025 staat na 20 maart aanstaande. Immers hebben we met mekaar een strategisch doel afgesproken, maar waren de middelen incidenteel voor deze periode. GroenLinks wil zich alvast uitspreken om de Sociale Agenda in haar doelstelling voort te zetten in de volgende Statenperiode en ook hier opnieuw de benodigde financiële middelen voor vrij te maken. Wel zullen we met mekaar sterk moeten kijken naar de integraliteit van beleidskaders en financiële middelen om ook integraal naar het strategische doel te kunnen sturen en controleren. Dat is voor GroenLinks nu nog onvoldoende geregeld. Daar hebben we deze Statenperiode al vaker op gewezen en zullen wij volgende week tijdens een interpellatiedebat over de Maatschappelijke Organisaties nader bij stilstaan.
Voorzitter,
Ik rond af. GroenLinks heeft nog altijd ontzettend veel zin in de toekomst. Wij kijken vol verlangen (en verwachting) uit naar 20 maart 2019!
Dank u wel. Andy Rossel, Fractievoorzitter